Zatrważająca prawda o polskiej branży transportowej.

Choć już od dawna nie pracuję w transporcie międzynarodowym, ciągle leży on w kręgu moich zainteresowań. Dlatego regularnie zaglądam na strony internetowe śledzące życie branży – tak polskie, jak I brytyjskie. “Wywiad z panią Jolą” którzy przeczytałem na stronie busiarze.com.pl zwyczajnie zmroził mi krew z żyłach.

Wywiad z panią Jolą

Zapoznajmy się z fragmentem rozmowy:

“– To ile w sumie jechałaś??
– yyyyyyyy… w sumie to jechałam 32 godziny. O 2. w nocy położyłam się spać na około 4 – 5h i zaczęłam kolejny dzień pracy, czyli w 25 godzin do Polski. Hehe. Razem 54 godzin na nogach i około pięć godzin snu. Wolę zawsze dojechać do celu, gdyż jestem spokojniejsza będąc na miejscu.
– Sprawdzam teraz na telefonie i wyszło mi 4100 kilometrów w 54 godziny z 5. godzinami snu. Czy to jest możliwe?!
– Expres Mateuszu. Jak widać możliwe.
– A gdzie tankowanie, jedzenie, jazda w nocy, land we Włoszech??
– Tankowanie wygląda wtedy tak… podjazd, tankowanie, expresem do kasy i jazda dalej. Zabiera to max 10. minut. Jedzenie – po tylu latach – potrafię przyszykować kanapki podczas jazdy Może to śmieszne, ale tak jest dla mnie to normalne. Wtedy po Italii jechałam płatną autostradą w większości”

Jak widać nawet dziennikarz portalu branżowego, znającego ten biznes od podszewki, bo z tego co wiem portal prowadzony jest przez samych kierowców, jest lekko zdumiony wyczynami pani Joli. A powiedzmy sobie szczerze, jest to branża, w której pojęcie czasu pracy kierowcy nie istnieje a dopuszczalna ładowność pojazdu traktowana jest jako niezobowiązujące zalecenie. Jednak pięćdziesięciogodzinny maraton za kierownicą z niewielką przerwą na drzemkę, podczas którego normalnym jest, że kierowca robi sobie w czasie jazdy kanapki to jest dla pani Joli norma…

Gdyby pani Jola takiego wywiadu udzieliła mediom brytyjskim to by w najlepszym przypadku skończyło się to dla niej totalną kompromitacją, utratą pracy z de facto wilczym biletem na całą branżę, bojkotem jej pracodawcy i zrozumiałą falą hejtu w mediach społecznościowych. W najgorszym wylądowałaby w więzieniu na parę ładnych miesięcy – za narażanie życia innych. Bo więzienie z paragrafu o dangerous driving bynajmniej nie jest tu czysto teoretyczną możliwością…

W wywiadzie z panią Jolą niczym w soczewce ogniskuje się esencja polskiej branży transportowej. To właśnie dzięki pani Joli i jej kolegom godzącym się na wszystko za śmieszne (w skali Europejskiej) pieniądze nasza branża osiągnęła taki sukces. Ale to również dzięki pani Joli i jej kolegom jest ona tak znienawidzona przez konkurencję a rządy kolejnych państw stają na głowie, żeby utrudnić Polakom działalność jak to tylko możliwe.

Czemu oni nas tak nie lubią?

A wiecie dlaczego oni nas tak nie lubią? Oto krótka historia tego, jak na moich oczach pani Jola z kolegami w kilka lat zarżnęła branżę transportu międzynarodowego w Wielkiej Brytanii.

W roku 2010 zrobiłem sobie roczną przerwę na studiach i, jak to jest wśród brytyjskich studentów w zwyczaju, chciałem pozwiedzać trochę świata. Będąc jednak studentem ubogim, potrzebowałem także odłożyć nieco pieniędzy na kolejne lata studiów, dlatego postanowiłem połączyć przyjemne z pożytecznym. Nie będąc nowicjuszem w branży transportowej (karierę na wyspach zaczynałem za kierownicą ciężarówki) udało mi się zaczepić w firmie zajmującej się ekspresowymi przesyłkami dla branży lotniczej. To był wspaniały rok, zjeździłem pół Europy od Norwegii po Chorwację, a wszystko to za bardzo godziwe pieniądze. Warunki w pracy miałem takie, że czułem się jak na nieustających wakacjach.

Dość powiedzieć, że problemy pani Joli nie były moimi problemami, ponieważ trasy zaplanowane były z takim zapasem czasu, że podczas planowych przerw w podróży nie było problemem zjechanie do przydrożnego miasteczka na wizytę w lokalnej kawiarni lub też zakup świeżego chleba i sera i piknik przy stoliku na jednym z leśnych parkingów. Dbałem o to, żeby mój codzienny świeży posiłek był zróżnicowany i choć oczywiście nie stać mnie było na stołowanie się w lokalach okraszonych gwiazdkami Michelina, nie było trudno zobaczyć mojego busa na parkingu przed taką czy inną skromniejszą restauracją. I co więcej, często nie był to jedyny bus. Poza autami na blachach brytyjskich w restauracjach sieci Les Routiers czy lokalnych gospodach udawało mi się spotkać kierowców z Niemiec, Francji, krajów Beneluxu a raz nawet jadłem obiad wspólnie z poznanym wcześniej na jednym z parkingów Finem.

Nierzadko zdarzał się wyjazd na dwa samochody, bo ładowność samochodu była rzeczą świętą – nikomu nie przyszłoby do głowy załadowanie towaru na jeden samochód “bo to przecież tylko 300 kg więcej niż można” – po prostu dla klienta było jeszcze wtedy oczywiste, że jeśli towar jest za ciężki na jeden pojazd, musi zapłacić za dwa. A warto nadmienić, że nasze auta nie były wyposażone w kabiny sypialne, cysterny na wodę, kuchenki czy obficie załadowane lodówki, bo od kierowców oczekiwało się spania w hotelach a po godzinach mieli wypoczywać a nie bawić się w kempingowego mistrza patelni – zatrudnieni byli po to, żeby prowadzić pojazd w branży przewozów ekspresowych dla wymagających klientów, musieli więc być dobrze wyspani, odświeżeni i wypoczęci.

A o wypoczynek nie było trudno. W naszej branży także czekało się na ładunki powrotne. Różnica była taka, że ładunku powrotnego firma zaczynała szukać dopiero po odespaniu przez kierowcą poprzedniej podróży, a w czasie oczekiwania mieliśmy pełną swobodę w użytkowaniu pojazdu na własne potrzeby, co pozwoliło nam zwiedzać okolicę, zawitać do nieodległego muzeum czy zwyczajnie spędzić dzień na plaży w jakimś turystycznym kurorcie. A za cały ten czas cały czas firma płaciła nam przyzwoitą stawkę godzinową, bo kierowcy byli opłacani od momentu wyjazdu do momentu powrotu na bazę – ryzyko biznesowe było ryzykiem przedsiębiorcy, nie pracownika.

Byłem szczęściarzem, ponieważ udało mi się załapać na ostatnie miesiące tej sielanki. Już po roku ilość wyjazdów zagranicznych zaczęła drastycznie spadać dzięki czemu nawet po powrocie na uczelnię firma nie była w stanie zapewnić mi wystarczającej ilości wyjazdów zagranicznych żeby zaspokoić moje potrzeby dorywczej pracy. Po dwóch latach firma przerzuciła się niemal całkowicie na rynek krajowy.

Cała świetnie działająca maszyna, sieć wzajemnie powiązanych firm przewozowych z całej Europy pozyskujących frachty bezpośrednio od klienta została zarżnięta przez naszych rodaków. Bo dla polskich firm nie istnieje pojęcie współpracy. Polska branża transportowa to dziki Zachód, tu nie myśli się perspektywicznie. Dla wielu dziad-transów cały biznes plan można sprowadzić do jednego zdania “wezmę busa w leasing i wstawię pod spedycję”. Tymczasem szumna nazwa “spedycja” w polskich realiach oznacza często małą, nierzadko jednoosobową firemkę, zajmującą się spekulowaniem na internetowych giełdach frachtu.

Dziś rzędy busów można zobaczyć zaparkowane tylko pod McDonaldem. I nie dlatego, że polscy kierowcy gustują w podawanych tam hamburgerach. Tajemnica jest znacznie bardziej prozaiczna – czysta toaleta i darmowe WiFi.

O „potędze” polskiej branży transportowej.

Jak więc faktycznie wygląda ta rzekoma potęga polskiego rynku transportowego? Hierarchia dziobania jest następująca: te firmy zachodnie, które w porę zorientowały się, że konkurowanie z naszymi rodakami to samobójstwo, dziś działają tylko na rynku lokalnym lub oferują niszowe usługi, w regularnych przewozach międzynarodowych grając tylko rolę pośrednika. Wciąż są pierwszym punktem kontaktu dla swoich dawnych klientów i wykorzystując zdobytą przez lata reputację otrzymują od nich zlecenia. Owe zlecenia natychmiastowo lądują na lokalnych giełdach takich jak np. Courier Exchange gdzie coraz większa liczba polskich “spedytorów” na wyścigi rzuca się do zbijania ceny poniżej wszelkich granic zdrowego rozsądku. Nie jest niczym nadzwyczajnym kiedy polski podwykonawca otrzymuje jedynie 50-60% tego, co za przewóz frachtu brytyjskiej firmie zapłacił klient. A byłem świadkiem jak zlecenia szły poniżej kosztów paliwa potrzebnych na przejechanie danej trasy blaszakiem.

A to jeszcze nie koniec łańcucha pokarmowego. Po upolowaniu frachtu na Courier Exchange, dumny zdobywca zanosi go na Transa czy inną polską giełdę, gdzie udaje się zbić kolejne kilka-kilkanaście procent. A na samym dole tego łańcucha pokarmowego jest pani Jola i jej koledzy, dla których jazda 30 godzin non stop i robienie sobie kanapek podczas jazdy zatłoczoną autostradą to jest rzecz całkowicie normalna. Cała potęga naszej branży transportowej opiera się na ludziach, którzy za parę groszy i namiastkę wolności (ech, ten romantyzm pracy kierowcy) gotowi są na pracę na warunkach które oburzyłyby nawet Karola Borowieckiego z “Ziemi Obiecanej” Reymonta. Spędzanie długich tygodni w ciasnej kabinie auta, spanie w plastikowym pudełku wielkości większej trumny zabudowanym na dachu kabiny i żywienie się zupkami chińskimi oraz tym, co udało się ugotować na chybotliwej butli gazowej jest codziennością tysięcy polskich kierowców. Nierzadko łatwo wyczuć że wielu oszczędza również na higienie, bo nie jest łatwo wysupłać 3 euro żeby zapłacić za prysznic na przydrożnym parkingu jeśli na taki wydatek, na który kierowca zachodni pracowałby ok kwadransa, jego polski kolega musi przejechać grubo ponad 100 km…

No ale co z tym zrobić?

Ja wiem, to się łatwo mówi mieszkając w Szkocji. Jeśli jest się młodym chłopakiem z małego miasteczka, w którym jedyną alternatywą jest zasuwanie w magazynie albo kasa w Bierdonce, to ta namiastka wolności jaką daje praca kierowcy (jedzie sobie człowiek, widoczki się zmieniają, muzyczka się sączy z głośnika, szef nad głową nie stoi) jest naprawdę kuszącą alternatywą. Szczególnie, że skoro i tak się nie bywa w domu, to równie dobrze można zostać na pokoju u rodziców, więc całe zarobione pieniądze ma się praktycznie dla siebie. Ale ludzie, może jednak warto się by było trochę szanować? Naprawdę trzeba się tak upadlać, ryzykując życie własne i cudze jadąc po kilkadziesiąt godzin non stop nierzadko dwukrotnie przeładowanym dostawczakiem? Ja wiem, że jeden człowiek świata nie zmieni, ale może jednak właśnie dlatego warto by się było zjednoczyć? Co prawda wielu młodym w Polsce bliżej jest do Korwina niż do partii Razem, ale skoro robotnikom zjednoczonym w związkach zawodowych udało się uzyskać znaczną poprawę warunków pracy w fabrykach, to może te związki zawodowe nie są jednak tak do końca złe? Być może gdybyście i Wy się zjednoczyli,  młodzi busiarze, również Wy moglibyście mieć dziś w XXI wieku choć taki komfort pracy, jaki wywalczyli sobie robotnicy ponad stulecie temu? No, ale co ja mówię, kto ma czas na organizowanie się i działalność na rzecz poprawy sytuacji na rynku, skoro akurat wpadło 3 godziny snu a zaraz będzie trzeba zapierdalać z następnym strzałem do Portugalii…

A mi pozostanie tylko po raz kolejny przeglądać polskie fora i ze zgrozą po raz kolejny konstatować, że dla wielu polskich kierowców moje opowieści o tym, że kiedyś istnieli busiarze, którzy zarabiali przyzwoicie i byli szanowani przez pracodawców brzmią jak historie o żelaznym wilku. Ale w sumie czemu się dziwić. Bo jak ta branża musi naprawdę wyglądać, skoro firma pani Joli, w której normalną rzeczą jest, że kierowca jedzie przez 30 godzin non stop, robiąc sobie za kierownicą kanapki, to “ewenement na rynku” w takim kontekście, że jest to firma w której kierowca ma wyjątkowo dobre warunki? I jaka przyszłość czeka polski transport jeśli dziennikarz portalu branżowego po usłyszeniu o wyczynach pani Joli urągających wszelkiej przyzwoitości i będących skandalicznym lekceważeniem bezpieczeństwa własnego i innych życzy jej “dalszych sukcesów”?

---

Fotografie i filmik z jednej z moich “busiarskich” podróży do Norwegii. 
Kolaż z wybranych zdjęć z mojego roku przez który przemierzałem Europę za kółkiem dostawczaków wykonał Adam Oryński

Comments

comments