Co dziesięć lat każdego z nas spotyka ten moment: nasz wierny kompan podróży traci ważność i trzeba wyrobić sobie nowy. Stary dokument, ze wszystkimi pieczątkami, z którymi wiąże się tyle wspomnień, po unieważnieniu wyląduje w szufladzie, a jego miejsce zajmie nowy, błyszczący i pachnący.
Przyjrzyjmy się, jak wyglądają procedury wymiany paszportu. Zarówno przez Polaków jak i przez Brytyjczyków jest to procedura uważana za żmudną i uciążliwą, jednak czy w obu przypadkach równie słusznie?
Przekonajmy się sami porównując procedury w obu krajach.
A) Jeśli jesteś Brytyjczykiem mieszkającym w Polsce.
1. Wpisz w Google „UK passport renewal”.
2. Kliknij pierwszy z linków.
3. Na przejrzystej stronie zawierającej dokładnie te informacje, które są Ci potrzebne, kliknij w odnośnik dla tych, którzy mieszkają poza granicami kraju.
4. Kilkoma kolejnymi kliknięciami odpowiedz na serię pytań dotyczących miejsca Twojego zamieszkania oraz Twoich potrzeb paszportowych.
5. Skrzyw się, że usługa kosztuje blisko 150 funtów – to w końcu aż 25 godzin pracy za minimalną stawkę w Twojej ojczyźnie.
6. Ściągnij z internetu formularze i wypełnij je, nie zapominając o formularzu płatności kartą płatniczą.
7. Wyślij formularze na podany poniżej adres.
8. Czekaj na kuriera, który po czasie minimum 4 tygodni dostarczy Ci nowy paszport do domu.
Koszt całkowity: niecałe 150 funtów (opłata paszportowa + wysyłka dokumentów + opłata za kuriera).
Poświęcony czas – ok. 20 minut.
B) Jeśli jesteś Polakiem mieszkającym w Wielkiej Brytanii.
1. Wpisz w Google „wymiana paszportu”.
2. Kliknij w pierwszy z linków.
3. Zostań przytłoczony atakującą Cię ścianą tekstu pełnego tak niezbędnych dla przeciętnego obywatela informacji, jak historia zmian ustawy o paszportach wraz z datami publikacji w Dzienniku Ustaw oraz linkami do tychże.
4. Przekop się przez ścianę tekstu, aby znaleźć link: „jak otrzymać paszport za granicą” i kliknij go.
5. Przeczytaj, że „Aby otrzymać polski paszport za granicą należy zgłosić się do konsula RP i złożyć dokumenty, o których mowa powyżej.”
6. Znajdź powyżej listę wymaganych dokumentów.
7. Zauważywszy, że na liście dokumentów wymagany jest dowód opłaty, przekopuj się dalej przez ścianę tekstu, aby dowiedzieć się ile wynoszą opłaty.
8. Znajdź dział „Ile kosztuje wydanie paszportu w kraju” i zastanawiaj się, czy to znaczy, że za granicą ceny są inne?
9. Spytaj swojego kolegę Czecha, który niedawno wyrabiał paszport czy płacił więcej za to, że robił to w UK. Uspokój się trochę (ale nie do końca, w końcu Czechy to nie Polska) informacją, że nie – że ceny są zawsze takie same.
10. Wpisz w Google „konsulat RP w Szkocji”
11. Zdziw się troszkę, że pierwszy link opisany jest frazą „Opis tego wyniku jest niedostępny z powodu robots.txt”
12. Przejrzyj pozostałe linki na stronie, które prowadzą do różnych polonijnych portali.
13. Daj się ogarnąć przerażeniu przeczytawszy te historie o katordze, jaką jest wizyta w edynburskim konsulacie.
14. Załóż, że jednak to pierwszy link w wynikach wyszukiwania jest oficjalną stroną konsulatu i kliknij w www.edynburgkg.polemb.net
15. Przeczytaj całą stronę. Jest na niej tylko jedno zdanie: „Przekierowanie… Kliknij tutaj, jeśli przekierowanie nie nastąpiło automatycznie”.
16. Kliknij tutaj, ponieważ przekierowanie nie nastąpiło automatycznie.
17. Wyląduj na właściwej stronie konsulatu i zastanawiaj się, dlaczego to nie ona jest na pierwszym miejscu w wynikach wyszukiwania.
18. Próbuj bezskutecznie znaleźć informacje paszportowe w najważniejszych linkach.
19. Zorientuj się, że jesteś z jakiegoś powodu na stronie w wersji anglojęzycznej.
20. Przełącz na wersję polskojęzyczną.
21. Kliknij „dział paszportowy” a następnie „Wydanie paszportu 10-letniego osobie pełnoletniej”
22. Przeczytaj ścianę tekstu, rozpoczynającego się zdaniem „Okres oczekiwania na paszport wynosi do 3 miesiĄcy.” (podkreślenie moje). Wyłów istotne informacje
23. Kliknij w odnośnik prowadzący do „elektronicznej rejestracji wizyty paszportowej”
24. Zostań uderzony po oczach wielgachnym komunikatem napisanym cyrylicą.
25. Zdziw się, że reszta strony jest znowu po angielsku.
26. Sprawdź, że zmiana języka formularza nie wpływa na język komunikatu napisanego cyrylicą.
27. Zapytaj na Facebooku znajomą Rosjankę, czy nie mogłaby Ci przetłumaczyć.
28. Dowiedz się, że system myśli, że jesteś na Białorusi albo coś w tym stylu.
29. Przeszukaj fora internetowe i po przeczytaniu niezliczonych wpisów ludzi, którym w taki lub inny sposób nie działa „system elektronicznej rejestracji wizyty paszportowej” nadziej się na wpis mówiący o tym, żeby olać informację pisaną cyrylicą i po prostu wybrać swój kraj z rozwijanego menu.
30. Próbuj znaleźć „United Kingdom” na liście i zdziw się, że nie ma.
31. Sprawdź pod „Great Britain” – jest.
32. Z ciekawości sprawdź, czy jest „Northern Ireland” – nie ma. Czy to znaczy, że mieszkańcy Belfastu nie mają szans na wyrobienie sobie polskiego paszportu?
33. Zarezerwuj sobie pierwszy wolny termin za dwa miesiące.
34. Zdziw się, że nigdzie nie ma formularzy, z którymi się musisz zgłosić.
35. Znajdź w Googlach wzór formularza i zdziw się, że wygląda dokładnie tak jak ten, na którym składałeś podanie o poprzedni paszport, a chyba nawet ten pierwszy…
36. Zauważ, że formularz jest w takim formacie, że nie da się go wydrukować na domowej drukarce.
37. Znajdź informację, że i tak nie przyjmują na kartkach, bo musi być na tekturce, aby ułatwić komputerową obróbkę danych. Zdziw się, bo ostatni komputer, który potrzebował tekturek do obróbki danych jaki pamiętasz, to była Odra (używająca kart perforowanych), na której pracowała Twoja ciotka informatyczka w nie istniejącej od lat Cukrowni Klecina, którą tam odwiedzałeś jak byłeś w zerówce.
38. Napisz mejla do konsulatu z pytaniem, czy jest jakiś sposób na uzyskanie formularza, żeby go sobie wypełnić wcześniej w domu.
39. Mile zaskocz się tym, że odpowiedzieli Ci na mejla i to już na następny dzień. Przeczytaj, że „Jeżeli zależy Panu na wypełnieniu wniosków paszportowych w domu, możemy przesłać odpowiedni formularz, pod warunkiem otrzymania od Pana opłaconej koperty zwrotnej.”
40. Stwierdź, że wypełnisz sobie w takim razie na miejscu, ale poskarż się znajomym na Facebooku, że to bez sensu.
41. Skorzystaj z uprzejmości koleżanki pracującej w zupełnie innej polskiej ambasadzie, w zupełnie innym kraju, która przyśle Ci formularze do domu. Tym razem nie musiałeś wysyłać koperty ze znaczkiem…
42. Spróbuj znaleźć informacje o płatności.
43. Zdziw się, że jest to aż 93 funty – czyli blisko 1/3 miesięcznej płacy minimalnej w Twoim kraju ojczystym. Z ciekawości sprawdź w internecie i przekonaj się, że jest to jeden z najdroższych paszportów w Unii Europejskiej.
44. Wyczytaj, że nie przejmuje się kart ani czeków i zdecyduj się na płatność gotówką na miejscu.
45. Dwa miesiące później staw się w konsulacie na 10 minut przed wyznaczoną godziną i zdziw się widokiem wijącej się kolejki do jedynego czynnego okienka oraz grupką ludzi, próbujących wypełnić swoje formularze na kolanie w tłoku, będąc potrącanych co chwilę przez stado rozwydrzonych dzieci biegających po całym konsulacie.
46. Po rozmowie z ludźmi uzyskaj informacje, że większość z nich także ma wyznaczone godziny, pozostali zaś są w konsulacie w sprawach, które tego nie wymagają, a kolejka jest jedna, wspólna dla wszystkich.
47. Spędź kolejne półtorej godziny na staropolskim narzekaniu na polską biurokrację, dyskusjach „dlaczego Polska ma nas w dupie i na całą Szkocję i Irlandię Północną jest tylko jedna pani która rusza się jak mucha w smole i wygląda jakby miała focha na cały świat”.
48. Ostatnie 15 minut spędź na słuchaniu barwnych krzyków dochodzących z zaplecza – to paszport pana, który stał przed Tobą w kolejce gdzieś się zgubił. Pan pomimo tego, że już jest z wizytą w konsulacie drugi raz – bo poprzednio nie znaleźli – nie traci dobrego humoru, pomimo że mieszka o ponad dwie godziny drogi od konsulatu.
49. Wreszcie dotrzyj do okienka i płacąc swoje 93 funty (oczywiście tylko gotówką) spytaj Panią Z Fochem po drugiej stronie, czemu dla Polaków za granicą paszport jest ponad 3 razy droższy niż dla tych w kraju i czy nie jest to forma dyskryminacji.
50. Mężnie znieś ciężkie spojrzenie Pani Z Fochem, patrzącej na Ciebie jak na idiotę, która po chwili wzruszając ramionami bez słowa wraca do olewania, składającego odciski palców Ciebie. (Widocznie odcisk palca odczytany przez komputer jako słabej jakości (komunikaty na monitorze są widoczne dla odciskodawcy) jest wystarczająco dobry na polski paszport)
51. Złóż podpis i otrzymaj wydruk z komputera na którym znajduje się informacja, że Twój paszport będzie gotowy za 4 tygodnie. Spójrz pytająco na Panią z Fochem, która automatycznie poinformuje Cię, że owa data jest tam „tylko tak sobie” i żebyś sprawdzał w internecie, bo zwykle zajmuje to 6 do 8 tygodni.
52. Po miesiącu zaczynaj regularnie sprawdzać w internecie, aby po ponad 2 miesiącach znaleźć tam informację, że paszport jest już gotowy i czeka na Ciebie w konsulacie.
53. Ponieważ na odbiór paszportu nie trzeba się umawiać, a Ty w Edynburgu jesteś dość często w związku ze swoją pracą, postanów, że paszport odbierzesz przy okazji.
54. Podczas pierwszej wizyty odbij się od drzwi, bo jesteś rano, a w ten dzień konsulat przyjmuje tylko po południu.
55. Podczas drugiej wizyty odbij się od drzwi, bo jesteś po południu, a w ten dzień konsulat przyjmuje tylko rano.
56. Przed następną wizytą w Edynburgu postanów sprawdzić w internecie godziny urzędowania konsulatu.
57. Bardzo się zdziw faktem, że na internetowej stronie konsulatu nie można znaleźć informacji o godzinach jego otwarcia.
58. Znajdź informację o godzinach pracy konsulatu na jednym z polonijnych portali i miej nadzieję, że jest ona aktualna.
59. Ponieważ wiesz, że z pracy będziesz w Edynburgu w piątek, 3 maja, albo w poniedziałek 6 maja, udaj się ponownie na stronę internetową konsulatu żeby sprawdzić, czy pracownicy konsulatu obchodzą święta polskie, czy szkockie.
60. Wkurz się tym, że obchodzą i polskie, i szkockie. Napisz o tym na Facebooku, dając upust swoim emocjom i pisząc co sądzisz o całej procedurze wyrabiania paszportów w ogóle.
61. Przeczytaj ileś wpisów zaczynających się od „to jeszcze nic!” i opisujących perypetię innych emigrantów z placówkami RP za granicą.
62. Otrzymaj kilka wiadomości prywatnych od innych emigrantów w Szkocji, w rodzaju „mam chody w konsulacie, może coś mogę pomóc?” albo „moja koleżanka tam pracuje, jak chcesz to z nią pogadam, żeby to jakoś po ludzku załatwić”. Uprzejmie odpowiedz, że bardzo to miłe, ale że jesteś niepoprawnym idealistą i chciałbyś, aby w placówce dyplomatycznej Twojej ojczyzny petenci traktowani byli po ludzku nie tylko po znajomości.
63. Ponieważ Twój stary paszport traci już ważność, weź niepłatny dzień wolny z pracy we wtorek, 7 maja.
64. Staw się w konsulacie i ustaw na końcu jednej z dwóch długaśnych, poruszających się bardzo powoli kolejek.
65. Poczuj się jak w PRL-u obserwując ludzi, którzy zajmują sobie miejsce w jednej kolejce, stając w drugiej i patrząc, która będzie posuwać się szybciej oraz panią kłócącą się z kolejkowiczami „że ona już raz stała, tylko musiała pójść do domu po jakieś dokumenty i ona już drugi raz dwie godziny stać nie będzie”.
66. W akompaniamencie płaczu jednych i wrzasków drugich dzieci staraj się czytać gazetę. Poddaj się po tym, jak mały brzdąc trzymany przez słaniającą się ze zmęczenia mamę stojącą obok Ciebie, obleje Ci ją sokiem z trzymanego w rękach kubeczka.
67. Po pół godzinie zajmij sobie kolejkę i pobiegnij przestawić samochód zaparkowany optymistycznie w miejscu, w którym można parkować nie dłużej niż 30 minut.
68. Po powrocie zdziw się, że żadna z kolejek nie posunęła się do przodu ani o jedną osobę.
69. Zostań oskarżony przez wyperfumowaną cysterną taniego pachnidła panią o to, że tu nie stałeś, zostań obroniony przez resztę kolejkowiczów potwierdzających, że owszem, stałeś i wysłuchaj tyrady wyperfumowanej pani na to, jakie to porządki to nie są i że ta dzisiejsza młodzież to nie to co kiedyś, i że po co się zjechało tyle Polaków i że im starej emigracji było tu dobrze bez nas.
70. Obserwuj awanturę wywołaną przez pana próbującego skorzystać z zamieszania i wepchnąć się bez kolejki.
71. Zostań ubrudzony przez pana w brudnym kombinezonie malarza przepychającego się przez tłum do toalety.
72. Po kolejnych 30 minutach postanów zaryzykować i nie przestawiać ponownie samochodu.
73. Po godzinie i 20 minutach dotrzyj wreszcie do okienka, gdzie Pani Z Fochem podsunie ci do podpisu dokument potwierdzający, że otrzymałeś paszport i że dane w nim są zgodne ze stanem faktycznym.
74. Dopiero po podpisaniu dokumentu dostań paszport w swoje ręce i sprawdź czy dane są zgodne ze stanem faktycznym.
75. Zdziw się, że nikt nie sprawdza czy na paszporcie są zakodowane Twoje odciski palców, ale daj sobie z tym wszystkim spokój i idź do domu.
76. Z niedającej Ci spokoju ciekawości po powrocie sprawdź w internecie i wyczytaj, że „osoba dokonująca odbioru sprawdza za pomocą czytnika elektronicznego czy dane zawarte w mikroprocesorze są zgodne ze stanem faktycznym”. Wzdrygnij się jednak na myśl o ponownej wizycie w konsulacie i zadowól się nadzieją, że nikt się nie pomylił i że w paszporcie zakodowano odciski palców Twoje a nie islamskiego terrorysty albo, co gorsza, Dody.
77. Twój paszport ważny jest 9 lat i 10 miesięcy, ponieważ widnieje na nim – jako data wystawienia – nie dzień, w którym był gotowy, ale dzień, w którym powinen być gotowy…
Koszt całkowity: Około 330 funtów (opłata paszportowa + dojazdy do Edynburga + utracone zarobki z powodu konieczności osobistego stawiennictwa się w konsulacie).
Poświęcony czas: ok. 10 godzin (grzebanie w internecie + dojazdy do Edynburga + stanie w kolejkach).
Panie premierze Tusk: jeśli Konsulaty są wizytówką Polski za granicą, to nie wróżę Panu sukcesów w zachęcaniu emigrantów do powrotów…
Tekst ukazał się w portalu gazetae.com oraz na stronie internetowej fundacji Wolność i Pokój
Zdjęcie paszportów: “LV-pase-3” by Original uploader was Realhj at en.wikipedia. Licensed under Public Domain via Wikimedia Commons.
[…] Wspomniany w podkaście tekst o wyrabianiu paszportu. […]